Almanya’da geliştirilen iki ilaçlı “yaşlanma karşıtı kokteyl”, farelerde hem yaşam süresini uzattı hem de sağlıklı yaşlanmayı destekledi. Bilim insanları bu buluşun insanlarda da umut vaat ettiğini belirtiyor.
ANKARA-BHA
Avrupa'da yürütülen çarpıcı bir araştırma, yaşlanma sürecine dair umut verici sonuçlar ortaya koydu. Almanya’daki Max Planck Yaşlanma Biyolojisi Enstitüsü’nde yapılan çalışmada, iki farklı kanser ilacının birleşiminden oluşan bir “yaşlanma karşıtı kokteyl”in farelerde yaşam süresini ortalama yüzde 30 oranında uzattığı belirlendi. Üstelik elde edilen bu süre yalnızca daha uzun değil, aynı zamanda daha sağlıklı bir yaşlılık dönemini de beraberinde getirdi.
Araştırmada kullanılan ilaçlardan biri olan rapamisin, organ nakillerinde bağışıklık sistemini baskılamak için halihazırda kullanılmakta. Diğer ilaç trametinib ise bazı kanser türlerinin tedavisinde rol oynuyor. Her iki ilacın da daha önce çeşitli hayvan modellerinde yaşam süresi üzerinde olumlu etkileri tespit edilmişti.
Bilim insanları, ilaçların etkilerini karşılaştırmak amacıyla farelere hem tek tek hem de birlikte uyguladı. Elde edilen bulgular şöyle:
Sadece rapamisin: Ömür ortalama yüzde 17–18 uzadı.
Sadece trametinib: Yüzde 7–16 arası yaşam süresi artışı görüldü.
İkisi birlikte: Yüzde 26–35 oranında çarpıcı bir ömür uzaması sağlandı.
İlaç kombinasyonu sadece ömrü uzatmakla kalmadı; karaciğer ve dalakta tümör oluşumunu geciktirdi, beyin, böbrek ve kaslardaki iltihabı azalttı, kalp fonksiyonlarındaki bozulmayı ise yavaşlattı. Bu farelerin yaşlılık dönemlerinde daha aktif kaldıkları ve daha az kilo aldıkları da gözlendi.
Cinsiyet bazında değerlendirildiğinde, dişi farelerin ortalama yaşam süresi yüzde 34,9, erkeklerin ise yüzde 27,4 oranında arttı. Maksimum yaşam süresi ise sırasıyla yüzde 32,4 ve yüzde 26,1 oranında uzadı.
Araştırmada dikkat çeken bir diğer önemli detay ise herhangi bir yan etkinin gözlenmemesi oldu. Her iki ilaç, yaşlanma sürecini etkileyen Ras/İnsülin/TOR sinyal yolunu hedef alıyor; fakat farklı noktalara müdahale ettikleri için birlikte daha güçlü ve dengeli bir etki oluşturuyorlar.
Araştırmanın kıdemli yazarı genetikçi Prof. Linda Partridge, bu bulguların insanlarda birebir aynı etkiyi göstermesini beklemediklerini ancak geç yaşlarda sağlıklı kalma süresini uzatma açısından büyük potansiyel taşıdığını ifade etti.
İki ilacın da Avrupa ve ABD’de insan kullanımı için hali hazırda onaylı olması, klinik deneylerin yakın zamanda başlatılabileceği anlamına geliyor. Nitekim rapamisin, başka bir araştırmada perimenopoz dönemindeki kadınlarda doğurganlığı beş yıla kadar uzatma potansiyeliyle dikkat çekmişti.
Söz konusu araştırmanın ayrıntıları Nature Aging dergisinde yayımlandı.
