Bilim insanları, evrenin erken dönemine ait iki galaksinin çarpışma sürecinde birbirine radyasyon göndererek “saldırdığı” benzersiz bir kozmik düelloyu ilk kez doğrudan gözlemledi.
ANKRA-BHA
Avrupa Güney Gözlemevi’ne (ESO) ait Şili’deki Çok Büyük Teleskop (VLT) ve ALMA teleskop ağı kullanılarak yapılan gözlemler, evrenin yaklaşık 11 milyar yıl öncesine uzanan iki galaksiyi mercek altına aldı. Araştırmacılar, bu galaksilerin birbirine doğru saatte 1,8 milyon kilometre hızla yaklaştığını ve dört yıl süren gözlemler sonunda çarpışma sürecinin benzersiz bir yönünü ortaya çıkardı.
Galaksilerden biri, merkezinde yer alan kuasar sayesinde diğer galaksiye yoğun ultraviyole radyasyon gönderiyor. Bu radyasyon, hedef galaksinin yıldız doğumuna kaynaklık eden gaz bulutlarını dağıtarak yeni yıldız oluşumunu engelliyor.
Araştırma ekibinden Pasquier Noterdaeme, bu olağanüstü olayı “kozmik bir turnuva”ya benzetti. İki galaksinin zamanla birleşerek daha büyük bir galaksiye dönüşeceği tahmin ediliyor. Bu süreç, evrenin “kozmik öğle vakti” olarak adlandırılan ve yıldız oluşumunun zirvede olduğu döneme ışık tutuyor.
“Saldıran” galaksideki kuasar, süper kütleli bir kara delikten besleniyor. Kara deliğe çekilen gaz ve toz milyonlarca dereceye kadar ısınıyor ve güçlü radyasyon salıyor. Bu ışıma, karşı galaksinin hidrojen moleküllerini parçalayarak yıldız oluşumunu durduruyor. Sergei Balashev, bu etkinin daha önce yalnızca teorik olarak bilindiğini, ancak ilk kez doğrudan gözlemlendiğini ifade etti.
Araştırmacılar, bu kuasarı binlerce düşük çözünürlüklü tayf içinde sıra dışı özellikleri sayesinde fark etti. Ancak parlaklığı nedeniyle detayları ayırt etmek zordu. ALMA’nın yüksek çözünürlüğü, kuasarın yakınındaki ikinci galaksiyi görünür kılarak çarpışmanın izlerini netleştirdi.
İlk bakışta üst üste gibi görünen bu iki galaksinin aslında binlerce ışık yılı uzaklıkta olduğu, yani çarpışmanın henüz erken aşamasında bulundukları tespit edildi.
Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden Dong-Woo Kim, galaksi birleşmelerinin evrenin erken döneminde çok daha yaygın olduğunu belirtti. Evren genişledikçe bu tür olaylar azalsa da halen sürüyor. Kim, bu tür gözlemlerin galaksilerin oluşumu ve evrimi hakkında önemli ipuçları sunduğunu vurguladı.
