SİVAS-BHA
Sivas Arkeoloji Müzesi, Anadolu tarihine ışık tutan eşsiz bir esere ev sahipliği yapıyor. Malatya’nın Darende ilçesinde 1907 yılında bulunan ve Geç Hitit dönemine tarihlenen İspekçir steli, hem arkeolojik hem de tarihsel açıdan büyük öneme sahip. Yaklaşık 2 metre yüksekliğindeki stel, üzerinde taşıdığı figürler ve Luvi hiyeroglif yazılarıyla, Hitit kraliyet ailesine mensup dört kuşağın izlerini günümüze taşıyor.
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bora Uysal, AA’ya yaptığı açıklamada, eserin adını bulunduğu İspekçir köyünden aldığını belirtti. Dikdörtgen prizma formundaki stel, üç yüzünde figürler ve yazıtlar barındırıyor. Figürlerin her biri bir dönem kral ya da kraliçe olan kişilerle ilişkilendiriliyor.
Uysal, eserin bir tür anma anıtı olduğunu ve Hitit geleneğinde ölen kraliyet mensuplarının tanrı kabul edildiğini söyledi. Stel, Malatya’ya kral olarak gönderilen 2. Arnuvantis tarafından, dedesi 1. Arnuvantis ve onun eşi için yaptırılmış. Üçüncü figür ise bu ataların torunu olan 2. Arnuvantis’i tasvir ediyor. Uysal, “Figürlerden birinde 2. Arnuvantis elindeki kaptan yere sıvı döküyor; bu, ölen ataları huzurunda yapılan kutsal bir adak ritüelini temsil ediyor” dedi.
M.Ö. 1200 yılında Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından Anadolu ve Kuzey Suriye'de kurulan küçük şehir devletlerinin izleri, bu tür eserlerde yeniden hayat buluyor. Stelin üzerindeki kayıtlar, Malatya ve çevresinin bu dönemde Karkamış Krallığı'na bağlı olduğunu gösteriyor. Karkamış Kralı Kuzi Teşub’un akrabası olan 1. Arnuvantis'in Malatya’ya yönetici olarak atandığı, onun soyundan gelen kişilerin ise yönetimi sürdürdüğü belgeleniyor.
Prof. Dr. Uysal, stelde “Karkamış Kralı Kuzi Teşub’tan başlayarak 1. Arnuvantis, onun eşi ve 2. Arnuvantis’e uzanan dört kuşağın izlerinin yer aldığını” kaydederek, bu eserin Anadolu’daki son Hitit soylularının izini taşıdığına dikkat çekti.
Bugün Sivas Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen İspekçir steli, yalnızca arkeolojik bir obje değil; Anadolu’nun kadim uygarlıklarından biri olan Hititlerin siyasal yapısını, dini ritüellerini ve soy zincirini gözler önüne seren bir belge niteliği taşıyor.
