10659,83%0,89
42,33% 0,21
49,14% 0,03
5550,39% -0,01
9211,41% -0,08
ANKARA - BHA
Normal şartlarda gebelik süresi 40 hafta kabul ediliyor ancak 37 haftadan önce dünyaya gelen bebekler “prematüre” olarak sınıflandırılıyor. Doğum haftası azaldıkça sağlık riskleri de artış gösteriyor.
Prematürelik nedenleri incelendiğinde büyük bölümünün yüksek riskli gebeliklerle bağlantılı olduğu görülüyor. Ayrıca erken yaşta veya ileri yaşta gebelik, sık aralıklarla doğum, kısa gebelik arası, çoğul gebelikler, enfeksiyonlar, kronik hastalıklar, tütün ve madde kullanımı, çevresel-genetik unsurlar, yetersiz beslenme ve yetersiz gebelik takibi gibi faktörler de prematüre doğum riskini yükseltiyor.
Bu nedenle doğum öncesi bakımın kalitesi kritik önem taşıyor. Riskli gebeliklerin doğru şekilde takip edilmesi, gerekli durumlarda hızlı ve doğru müdahalelerin yapılması, yenidoğan döneminde bebeklerin yakından izlenmesi birçok anne ve bebeğin hayatını kurtarıyor.
Doğum öncesi bakım kapsamında anne adaylarının düzenli takibi, tetanos aşılaması, demir ve mikrobesin destekleri, yeterli iyot alımı, dengeli beslenme, gebelikte enfeksiyonların tespit ve tedavisi, tansiyon kontrolü ve gebelik döneminde emzirme eğitimi gibi süreçler yer alıyor.
Birden fazla bebeğin bulunduğu gebeliklerde erken doğum daha sık görülüyor. Uzmanlar, bebek sayısının artmasıyla rahim içi hacmin büyüdüğünü ve bunun da doğumu hızlandırabildiğini belirtiyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün 2020 verilerine göre dünyada 13,4 milyon bebek prematüre doğdu. Bu oran her 10 bebekten 1’ine karşılık geliyor. Ülkelerde prematüre oranları yüzde 4 ila 16 arasında değişiyor.
Türkiye’de ise Sağlık Bakanlığı verilerine göre 2024 yılında 121 bin 67 prematüre bebek dünyaya geldi. Bu bebeklerin yüzde 3,4’ü 28 haftanın altındaki “çok küçük prematüre”, yüzde 7,1’i 28–31 hafta arasındaki “küçük prematüre”, yüzde 89,5’i ise 32–36 hafta aralığındaki “sınırda prematüre” grubunda yer aldı.
Erken doğum kaynaklı komplikasyonlar, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de 5 yaş altı ölümlerin temel nedeni olmayı sürdürüyor.
Prematüre bebekler henüz organ ve dokuları tam gelişmeden doğdukları için öğrenme ve davranış sorunları, serebral palsi, duyusal eksiklikler, enfeksiyonlar ve kronik hastalıklar gibi risklere daha açık oluyor. Bunun yanında aileler de duygusal, tıbbi ve ekonomik açıdan zorlu bir süreçle karşı karşıya kalıyor. Ancak doğru önlemler ve zamanında müdahalelerle bu risklerin önemli bölümü azaltılabiliyor.
Gebelik planlamasının doğru yapılması, kontrollerin aksatılmaması, bağımlılık yapıcı maddelerden uzak durulması, ilaç kullanımının doktor kontrolünde olması, yeterli ve dengeli beslenme ile gebelik eğitimlerine katılım sağlanması sağlıklı bir gebelik dönemi için büyük önem taşıyor.
Öte yandan erken doğumun bir hastalık olmadığının altı çizilirken, prematüre bebeklerin uygun bakım ve takip ile sağlıklı ve üretken bireyler olarak topluma katılabileceği vurgulanıyor.
Türkiye’de prematüre bakımındaki bilgi ve teknoloji gelişmeleri sayesinde bu bebeklerin yaşama şansı her yıl artarken, ailelere, sağlık çalışanlarına ve karar vericilere önemli sorumluluklar düşüyor.
