14215,46%0,33
42,85% 0,06
50,69% 0,03
6182,51% -0,15
10000,48% 0,25
BİROL GÜNGÖRDÜ / ÇANAKKALE - BHA
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hayrettin İhsan Erkoç ile Ahmet Yesevi Üniversitesi Türkoloji Bölümü lisans öğrencisi Alparslan Kavaklı, Kazakistan’da yürüttükleri saha çalışmaları sırasında Türk tarihi açısından son derece önemli bir yazıt keşfetti. Buluntu, özellikle Oğuz Türklerinin erken dönem yazı dili kullanımı ve Orta Asya’daki tarihî ilişkiler açısından dikkat çekici veriler sunuyor.
Söz konusu keşif, Kazakistan’ın Türkistan köyü yakınlarında bulunan Orañğay köyündeki yerel bir müzede gerçekleştirilen incelemeler sırasında tespit edildi. Doç. Dr. Erkoç ve Alparslan Kavaklı’nın detaylı analizleri sonucunda, buluntu üzerinde Türk yazısıyla yazılmış tek satırlık bir yazıt ile damgaya benzer bir işaret bulunduğu belirlendi.
Araştırmacıların yaptığı kapsamlı literatür taramasında, bu yazıtın daha önce herhangi bir akademik yayında ele alınmadığı ve bilim dünyası için tamamen özgün bir keşif olduğu ortaya kondu.
Uzmanların değerlendirmelerine göre yazıt, Oğuz Türklerine ait ve 9–10. yüzyıllara tarihleniyor. Yazıtın iki farklı şekilde okunabileceği ifade edilirken, bu okumalar arasında “Hazar Hanı’nın Kulu” şeklindeki ifadenin daha güçlü bir olasılık taşıdığı belirtildi.
Yazıtın alt kısmında yer alan sembolün ise büyük ihtimalle bir boy damgası olduğu, alternatif olarak akarsu tasvirini temsil edebileceği değerlendiriliyor. Bu durum, Oğuz boylarının sosyal ve siyasi yapısına dair yeni ipuçları sunuyor.
Keşfedilen yazıt, Türk dili tarihi açısından da büyük bir öneme sahip. Bugüne kadar yaygın kabul gören, Oğuzcanın 13. yüzyıl ortalarına kadar yazı dili olarak kullanılmadığı yönündeki görüşün yeniden ele alınmasına katkı sunduğu ifade ediliyor.
Bu buluntu, Oğuzcanın çok daha erken dönemlerde yazılı bir dil olarak kullanıldığını göstermesi bakımından, Türkoloji ve tarih araştırmaları için yeni bir dönemin kapılarını aralıyor.
Araştırmacılar ayrıca keşfin, Hazar Kağanlığı ile Oğuz Yabguluğu arasındaki tarihî ilişkilerin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacağını belirtiyor. Yazıtta geçen ifadeler ve semboller, iki siyasi yapı arasındaki bağların sanılandan daha derin olabileceğine işaret ediyor.
Bilim dünyasında yankı uyandırması beklenen bu keşfin, önümüzdeki dönemde yapılacak yeni akademik çalışmalarla daha da ayrıntılı şekilde ele alınması hedefleniyor.
