35 yıldır gökyüzünün gözleri: Hubble’dan büyüleyici kareler

ANKARA-BHA 1990 yılında uzaya gönderilen Hubble Uzay Teleskobu, 35. yıl dönümünü birbirinden çarpıcı dört yeni uzay fotoğrafıyla kutladı. NASA ve Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü (STScI) tarafından yayımlanan görseller, Mars’ın yüzeyinden milyonlarca ışık yılı ötedeki galaksilere kadar uzanan geniş bir kozmik manzarayı gözler önüne seriyor. Yayımlanan görsellerle birlikte bir açıklama yapan NASA Astrofizik Dairesi Başkan Vekili Shawn Domagal-Goldman, "Hubble, 35 yıl önce evrene yeni bir pencere açtı. Bugün hâlâ görevde olması, gözlemevlerimizin önemini ve gelecekteki projelere ilham oluşunu kanıtlıyor" ifadelerini kullandı. Hubble’ın 35 yıllık yolculuğu, ilk başlarda yaşadığı aynasındaki üretim hatası nedeniyle sıkıntılı başladı. Ancak 1993 yılında gerçekleştirilen bakım göreviyle bu sorun giderildi ve teleskobun görüntü kalitesi büyük ölçüde artırıldı. Bu tarihten itibaren Hubble; ötegezegenler, kara delikler, karanlık enerji ve evrenin genişleme hızı gibi pek çok keşifte kilit rol oynadı. Bugüne dek 1,7 milyon gözlem gerçekleştiren teleskop, 55 bin gök cismi üzerinde çalıştı ve 22 binden fazla bilimsel makaleye kaynak oldu. Paylaşılan yeni fotoğraflar arasında Aralık 2024’te Mars’a en yakın konumdayken çekilen görüntü dikkat çekiyor. Mars’ın turuncu Tharsis platosu, volkanik dağları, kuzey kutup buz örtüsü ve su buharı bulutları net biçimde görülebiliyor. Aynı dönemde kaydedilen bir başka fotoğraf, 5.200 ışık yılı uzaklıktaki dev yıldız oluşum bölgesi Rosette Bulutsusu’nun içinden bir kesiti sunuyor. Gaz ve toz bulutlarıyla kaplı bu bölge, yeni yıldızların doğumuna sahne oluyor. Ocak ayında görüntülenen NGC 2899 adlı gezegenimsi bulutsu ise 4.500 ışık yılı mesafede yer alıyor. Ortasındaki yıldızdan yayılan radyasyonla şekillenen renkli gaz bulutları, görsel bir şölen sunuyor. Mart ayında kaydedilen bir diğer karede ise NGC 5335 adlı sarmal galaksi yer alıyor. Galaksinin merkezine doğru uzanan çubuk şeklindeki yapı ve kenarlarında oluşan yıldız kümeleri, galaksinin dinamik yapısını ortaya koyuyor. Her ne kadar zaman zaman teknik aksaklıklar yaşasa da Hubble hâlâ görevine devam ediyor. 2021’de göreve başlayan James Webb Uzay Teleskobu (JWST), daha gelişmiş teknolojisiyle evreni kızılötesi dalga boylarında gözlemliyor. Gelecekte ise NASA’nın 2040’lı yıllarda fırlatmayı planladığı Habitable Worlds Observatory (Yaşanabilir Dünyalar Gözlemevi), Hubble’dan daha keskin görüntüler sunarak yaşanabilir ötegezegenlerin izini sürecek. Tüm bu gelişmeler, Hubble’ın mirasının yalnızca geçmişte değil, gelecekte de etkili olmaya devam edeceğini gösteriyor.