• BIST 100

    9203,37%1,11
  • DOLAR

    39,62% 0,16
  • EURO

    45,68% 0,20
  • GRAM ALTIN

    4296,95% 0,15
  • Ç. ALTIN

    6933,62% 0,33

200 yıllık cebir problemi çözülmüş olabilir: Yeni yöntem matematik dünyasında ezber bozuyor

UNSW'den Prof. Norman Wildberger’in geliştirdiği yeni yaklaşım, beşinci dereceden ve üzeri polinom denklemlerine radikalsiz çözüm sunarak, iki asırlık matematik sorununa devrim niteliğinde bir bakış getirdi.

TEKNOLOJİ 13.05.2025 09:55:02 0
200 yıllık cebir problemi çözülmüş olabilir: Yeni yöntem matematik dünyasında ezber bozuyor
ANKARA-BHA İki yüzyıldır matematik dünyasının çözülemeyen sorunları arasında gösterilen yüksek dereceli polinom denklemleri, Avustralya’da geliştirilen yeni bir yöntemle çözüme kavuşabilir. Yeni Güney Galler Üniversitesi'nden (UNSW) Onursal Profesör Norman Wildberger’in önderliğinde yürütülen çalışmada, klasik cebirsel yöntemlerin dışına çıkılarak, irrasyonel sayılara dayanmayan yepyeni bir çözüm yöntemi önerildi. Wildberger ile bilgisayar bilimci Dr. Dean Rubine’in birlikte yayımladığı çalışmada, “geode” adı verilen yeni bir sayı dizisi aracılığıyla beşinci dereceden denklemler dâhil olmak üzere yüksek dereceli polinomlara genel çözümler sunulabileceği belirtildi. Radikallerden arındırılmış yeni yaklaşım Polinom denklemleri, özellikle değişkenlerin üstlü ifadeler içerdiği yapısıyla teorik matematikten mühendisliğe kadar birçok alanda önem taşıyor. Ancak x⁵ ve üzeri denklemler için bugüne dek evrensel bir çözüm formülü geliştirilememişti. 1832 yılında Évariste Galois'nin ortaya koyduğu teoreme göre, beşinci dereceden denklemler köklü ifadelerle çözülemiyordu. Wildberger’in yöntemi ise bu engeli, irrasyonel sayıları tamamen dışlayan bir bakış açısıyla aşıyor. “Üçüncü dereceden kök yedi gibi irrasyonel ifadeler sonsuz ondalık yapıları nedeniyle matematiksel anlamda kesinlikten uzak,” diyen Wildberger, çözüm arayışlarında rasyonel sayıların temel alınması gerektiğini savunuyor. Yeni diziler, yeni ufuklar Yeni yöntem, polinomların çözümünü klasik formüller yerine “kuvvet serileri” ve “Catalan sayıları”nın çok boyutlu uzantıları üzerinden gerçekleştiriyor. Özellikle geometri ve kombinatorikte kullanılan bu sayıların genişletilmiş hâli olan “geode” dizisi, Wildberger’e göre çözümde kilit rol oynuyor. Teoriden uygulamaya Yöntemin yalnızca teorik matematikte değil, yazılım ve uygulamalı bilimlerde de devrim yaratabileceği belirtiliyor. Kuvvet serileriyle çalışan algoritmaların, bilgisayarların daha verimli çözüm üretmesini sağlayabileceği öngörülüyor. “Bu daha başlangıç” Prof. Wildberger, “Geode dizisini tanıtarak klasik Catalan sayılarını genişlettik. Bu keşfin, cebirin temel bir bölümünde köklü bir revizyon anlamına geldiğini düşünüyoruz. Bu daha başlangıç, keşfedilecek çok fazla alan var” dedi. Yeni yöntemin, cebir ve kombinatorik alanlarında yeni sorular ve çözüm yolları doğurması bekleniyor. Matematik dünyası ise bu gelişmenin ardından Wildberger’in yaklaşımının doğruluğunu ve uygulanabilirliğini değerlendirmeye hazırlanıyor.

Kars Kızılay Şubesi, YKS heyecanı yaşayan gençlere moral desteği verdi

Bakan Yumaklı, ISUBÜ’yü ziyaret etti

Trabzon Vakfıkebir ve Tonya’da yıllardır temiz su bekleyen 30 köy suya kavuştu

Dicle Kalkınma Ajansı yönetim kurulu toplantısı Siirt'te yapıldı

Denizli'de 'büyük' karne coşkusu

ANT adlı Türk Hacker Grubundan İsrail'e Siber Darbe

Azerbaycanlı iş insanlarından Kars'a çıkarma

Tarih, doğa ve kültüre yolculuk

Ankara'nın potansiyeli Amerikalı yatırımcılarla paylaşıldı

Balıkesir'de toplu taşımaya sıkı denetim

İstanbul'da Filenin Sultanları rüzgarı: Milletler Ligi'ne namağlup devam

Beşikdüzü Farabi MTAL 30. mezunlarından 37 öğrenci kep fırlattı

Kaya: "LGS bilgi ölçmüyor, eşitsizliği derinleştiriyor!"

Alanya’ya yeni onkoloji ve yoğun bakım ünitesi geliyor!

Siyasi partiler “Eber Gölü” için tek yürek

1,5 milyon turist sağlık için geldi

Kırıkkale “En”lerini seçti: Kazananlar açıklandı!

Eğirdir Gölü için 21 milyarlık kurtarma planı

ABB'den sosyal destek alan ailelerin çocuklarına özel ücretsiz yaz okulu

Seydikemer AK Parti İlçe Başkanı Ali Büklü, mezuniyet coşkusuna ortak oldu

Batman'lılar ulaşımda treni tercih ediyorlar

Kars'ta asayiş uygulamalarında silah ele geçirildi

Dursun Aydın Özbek Şebinkarahisar'a okul yaptırdı

Antalya Büyükşehir'den 'En Güzel Tasarım' yarışması

Batman'da 20 santimetrelik dev etçil çekirge görüldü

Ankara Kent Konseyi, Merzifon Uluslararası Gastronomi ve Turizm Festivalinde!

YKS sonrası Antalya sahilleri doldu taştı

Vali Ziya Polat ve AK Parti Kars Milletvekili Adem Çalkın, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ı ziyaret etti

Afyonkarahisar’da siyasi partiler “Eber Gölü” için tek yürek oldu

Türkiye'de anne ölüm oranı en düşük seviyesinde

Yükleniyor

Kars Kızılay Şubesi, YKS heyecanı yaşayan gençlere moral desteği verdi

Bakan Yumaklı, ISUBÜ’yü ziyaret etti

Trabzon Vakfıkebir ve Tonya’da yıllardır temiz su bekleyen 30 köy suya kavuştu

Dicle Kalkınma Ajansı yönetim kurulu toplantısı Siirt'te yapıldı

Denizli'de 'büyük' karne coşkusu

ANT adlı Türk Hacker Grubundan İsrail'e Siber Darbe

Azerbaycanlı iş insanlarından Kars'a çıkarma

Tarih, doğa ve kültüre yolculuk

Ankara'nın potansiyeli Amerikalı yatırımcılarla paylaşıldı

Balıkesir'de toplu taşımaya sıkı denetim

e-Tebligat sistemiyle 177 bin ağaç korundu

Kurban Bayramı’nda tatlı tüketimine dikkat: Uzmandan sağlıklı öneriler

İklim değişikliği arı ölümlerini tetikliyor

Müsilaj Marmara’ya geri döndü: Saros Körfezi’ni de sardı!

10 il için fırtına alarmı: Turuncu ve sarı kodlu uyarılar verildi

Hafta sonu havalar nasıl olacak?

Kurban Bayramı'na sayılı gün kaldı... Kurbanlık hayvan düzeyi yeterli mi?

Muzun sonu mu geliyor? İklim krizi alarm veriyor

Doğanın kalbi Milleyha Kuş Cenneti, artık koruma altında

2025 Hıdırellez ne zaman? Hıdırellez ritüelleri ve duaları

Akaryakıta çifte zam: Benzin ve motorin fiyatları yükseliyor

Türkiye'nin sağlık turizmi ihracatı 3 milyar doları geçti

Konut fiyat endeksi mayısta yükseldi: Aylık artış yüzde 3,4

Gram altında sert düşüş! Güncel altın fiyatları

Doğu Karadeniz'in su ürünleri ihracatı 5 ayda 69,8 milyon doları aştı

Merkez Bankası faiz oranını sabit tuttu!

Mayıs'ta Türkiye genelinde 130 bin konut satıldı!

Akaryakıta yeni zam: Benzin ve motorin fiyatları 50 lirayı aştı

Gram altın düşüşte! Dalgalanma sürecek mi?

Ciro endeksleri yükselişte

LİG TABLOSU

Takım O G M B Av P
1.Galatasaray 36 30 1 5 60 95
2.Fenerbahçe 36 26 4 6 51 84
3.Samsunspor 36 19 10 7 14 64
4.Beşiktaş 36 17 8 11 23 62
5.İstanbul Başakşehir 36 16 14 6 4 54
6.Eyüpspor 36 15 13 8 5 53
7.Trabzonspor 36 13 11 12 13 51
8.Göztepe 36 13 12 11 9 50
9.Rizespor 36 15 17 4 -6 49
10.Kasımpaşa 36 11 11 14 -1 47
11.Konyaspor 36 13 16 7 -5 46
12.Alanyaspor 36 12 15 9 -7 45
13.Kayserispor 36 11 13 12 -12 45
14.Gazişehir Gaziantep 36 12 15 9 -5 45
15.Antalyaspor 36 12 16 8 -25 44
16.Bodrum FK 36 9 17 10 -17 37
17.Sivasspor 36 9 19 8 -16 35
18.Hatayspor 36 6 22 8 -27 26
19.Adana Demirspor 36 3 28 5 -58 2